مقدمه ای کوتاه بر علل و عوامل هجرت امامزادگان به ایران.
یکی از مباحث مهم تاریخی مطرح پیرامون امامزادگان وسادات وذراری آل رسول (ع)علل وعوامل مهاجرت وحضور انان در سرزمین هایی غیر از موطن اصلی شان بویژه مناطق وشهرهاوروستاهای ایران از نخستین قرن ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان است .. در این باره مباحث متعدد و متنوعی درباره علل و اسباب این مهاجرت ، مقاطع زمانی و تاریخی ، پراکندگی و تنوع این مهاجرت و مهاجرت پذیری و آثار و دستاوردهای فرهنگی ، دینی ، سیاسی و اجتماعی آن قابل طرح و بررسی است . اما نکته مهم دیگری که در این باره مرتبط با موضوع این نوشتار مطرح است هجمه و حمله ای است که از سوی برخی رسانه های معاند خارجی و برخی قلم به دستان داخلی و چهره ها وارد می شود تا هویت امامزادگان در پوشش موضوعاتی چون افزایش تصاعدی آمار بقاع متبرکه و امامزادگان در سالهای پس از انقلاب اسلامی زیر سوال برود . کسانی که در این عرصه دست به قلم یا سخن برده اند بعضاً با استناداتی تلاش کرده اند تا هویت و حقیقت وجود چنین اماکن مقدسی را در ایران از اساس زیر سوال ببرند . نمونه این سخن برنامه ای است که چندی پیش از شبکه تلویزیونی صدای آمریکا پخش شد که کارشناس برنامه که به اصطلاح یکی از مورخان و تاریخ پژوهان هم است[1] از اساس هویت و حقیقت وجود چنین بقاع متبرکه‌ای منتسب به امامزادگان را در ایران نفی کرد . این کارشناس با یک غرض ورزی آشکار که از سراسر سخنانش هویدا بود وجود این همه مسلمات تاریخی و آثار و مستندات موجود در منابع دینی ، تاریخی و جغرافیایی و انساب مبنی بر ورود امامزادگان به مناطق مختلف ایران وتعقیب و گریز آنها وشهادتشان توسط عوامل جور خلافت را به یک باره نفی کرد و با استناد به برخی شواهد غيرمتقن و غیر مستند انتساب این اماکن مقدس و متبرکه را به امامزادگان و سادات زیر سوال برد که لازم است دست اندرکاران ، پژوهشگران و محققان به اینگونه برنامه های جهت دار پاسخ های لازم و شایسته بدهند. . الف-مقاطع زمانی هجرت علویان به سرزمین های ایران : مهاجرت امامزادگان وسادات وفرزندان ونوادگان اهل بیت (ع) ومبارزان علوی با شروع نهضت های عدالت خواهانه علویان از نیمه دوم قرن اول هجری و افزایش فشار ، تعقیب و گریز و دستگیری امامزادگان آغاز شد . مهاجران از آل ابی طالب (ع) و سادات و نوادگان و ذراری آل رسول (ص) را که به ایران سفر کرده اند به چهار گروه کلی تقسیم می شوند : گروه نخستین آن دسته از سادات هستند که از ظلم و جور امویان و بویژه سفاکیهای حجاج بن یوسف بدین حدود پناه آوردند . گروه دوم آنهایی هستند که در عهد ولایت عهدی حضرت امام رضا (ع) بدین سوی آمدند . گروه سوم کسانی هستند که در وقایع خروج عده ای از فرزندان علی (ع) بر خلیفه یار ایشان بودند و پس از شکست در برابر خلیفه بدین نواحی گریختند و گروه چهارم که نسبت به سه گروه پیشین کثرتی داشتند آن جمع هستند که به هنگام ظهور ( حکومت ) علویان در مازندران وری به دربار ایشان روی نهادند[2]. در این باره منابع تاریخی حوادث و وقایع متعددی را نقل کرده اند که تنها به برخی از اینها اشاره می شود . معاندت و دشمنی آشکار و بی رحمانه بنی امیه نسبت به خاندان علی (ع) و کشتاری که این سلسله مخوف بویژه حجاج از سادات کرد بسیار روشن و تاریخ با ذکر مصادیق این سبعیت ودرنده خویی فراوان بر آن صحه گذاشته است . اولیاء ا... آملی در تاریخ رویان و سید ظهر الدین مرعشی در تاریخ طبرستان نوشته اند « حجاج ثقفی و منصور دوانیقی و متوکل عباسی عهده کرده بودند که هر جا سیدی را بیابند بلامحابا به قتل آرند تا نسل سادات منقطع گردد [3]» . لذا در این دوره بیشتر بزرگان و رهبران شیعه مذهب اعم از زیدی ، اسماعیلی و دوازده امامی و یاران و طرفداران نامدار آنان به ویژه فرزندان و نوادگان امامان که سخت مورد تعقیب عمال خلافت بودند پنهانی به ایران رهسپار شده و در شهرها و دهکده های دورافتاده و سخت عبور ایران که به علت حمایت و یاری توده مردم ایران از علویان .... ، به طور مخفیانه به فعالیت پرداختند [4]. در این دوره تاریخی ( قرن سوم هجری ) شهرها و مناطقی مثل : خراسان ، طبرستان ( مازندران ) ، کومش ( قومس ) ، گیلان ، ری و قم مورد توجه قرار گرفتند. همچنین اولیاء اله آملی در تاریخ رویان درباره سادات و امامزادگان و نوادگان خاندان اهل بیت (ع) که در عهد ولایت عهدی امام رضا (ع) به ایران روی نهادند نوشته است: « سادات علویه (به) سبب آوازه ولایت عهد و حکومت امام رضا (ع) روی بدین طرف نهاده اند و او را بیست ویک برادر بودند با چندین برادرزادگان و بنی اعمام از بنی حسن و بنی حسین ، اینها به ری و نواحی عراق و قومس رسیدند که دست محبت دنیا قلم نسیان به جریده بصیرت مأمون کشید ... چون خبر غدری که با رضا علیه السلام کرده ، به راه به سادات رسید هر جا که بودند ، پناه به کوهستان دیلمان و طبرستان و ری نهادند . بعضی را همین جا شهید کردند و مزار ایشان باقی است و بعضی وطن ساخته همین جا مانده .... [6] » در خصوص امامزادگان ايران اين مطلب جالب توجه است كه يكي از مورخان و نسابه‌هاي قرن ششم به نام ابوالحسن علي بن زيد بيهقي(متوفي به سال 565) در مجلد اول كتاب نفيس خود لباب الانساب و القاب الاعقاب (نسخه خطي كتابخانه آستان قدس) گويد: پس از شهادت حضرت امام علي بن موسي الرضا عليهما السلام سه هزار نفر از اولاد ائمه طاهرين به خونخواهي آن حضرت از بغذاد به ايران آمدند و لشكر مامون از حدود و حوالي قم تا خراسان جا به جا با آنان مصاف داده و آنها را شهيد كردند![7] از جمله ديگر عوامل هجرت قيام علويان عليه حاكميت جور است، قیام های علویان بر علیه ظلم و جور و ستم و عداوت و قساوت بنی امیه و بنی عباس علیه خاندان نبوت و ولایت و شیعیان پس از واقعه خونبار کربلا با قیام زید بن علی بن حسین (ع) در سال 121 هجری علیه هشام بن عبدالملک اموی و پس از آن قیام محمد بن عبدا... بن حسن بن علی بن ابی طالب (ع) معروف به نفس زکیه در سال 145 هجری علیه منصور دوانیقی ، و قیام یحیی بن عبدالله بن حسن بن حسن برادر ایشان آغاز شد . این قیام ها موجب شد گروه های بی شماری از سادات و علویان راهی نیمه شمالی ایران و مناطق امن دیگر شوند. اين مقطع است كه علويان مبادرت به تشكيل حكومت كردند و فضاي نسبتاً امني برايشان در برخي از مناطق ايجاد شد. علاوه بر اين یکی دیگر از علل حضور علویان در این خطه سرسبز مهمان نوازی ملوک و سلاطین طبرستان و ارادت قلبی ملت ایران به اهل بیت و فرزندان و نوادگانشان ، به ویژه پرچمداری آنها با شعارهای عدالتخواهانه است که مورد توجه ملت ایران که خسته از قید و بند ها و بی عدالتی های حکومت ساسانی بود قرار گرفت . در این باره دکتر ابوالفتح حکیمان مؤلف کتاب « علویان طبرستان » نگاشته است : « خاندان مبارک ملوک باوند ( سلسله باوندیان 450 ـ 45 هجری در طبرستان فرمانروایی کردند ) مأمن خائف ، ملاذ ملهوف و ملجاء سلاطین و ملوک روی زمین بود . از اقطار عالم و آفاق گیتی به هر کس ملالی روی می‌داد سوی بارگاه ایشان می شتافت . حمایت ایشان از پناهندگان بغایتی بود که اگر فرزندان خلفا و ملوک و امرا از بیم گناه ، روی بدرگاهشان می نهادند هرگز مورد بازخواست و بی عنایتی قرار نمی گرفتند . »[8] این مطلب در فحوای نوشتار اولیاء ا... آملی در کتاب تاریخ رویان هم مورد تأیید و تصدیق واقع شده است . به هر حال حضور و مهاجرت فرزندان و ذراری اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در سرزمینهای ایران و صفحات شمالی در مقاطع مختلف اتفاق افتاده است . بررسی ها نشان می دهد مسیر مالرویی که از دامنه البرز به سمت مناطق شمالی وجود داشته نزدیکترین معبر برای رسیدن به مناطق امن طبرستان بوده است .وجود راه مشخص از ری ،تهران وروستاهای قصران به شمال کشور در منابع تاریخی وجغرافیایی اشاره شده است. همچنين ابوالفرج اصفهانی در « مقاتل الطالبین » تفرقه آل ابیطالب را در نواحی مختلف به زمان ولایت متوکل عباسی و اولیاء ا... آملی مؤلف « تاریخ رویان » انتقال آن بزرگواران را به دیار طبرستان به هنگام خلافت مأمون منسوب می کند . « ه.ل. رابینو » هم در رساله دودمان علوی مازندران (ص 31 ) می نویسد : وقتی که یحیی بن عمر بن یحیی بن حسین در کوفه شورش کرد و در میان زیدیه ادعای امامت نمود بعضی از ساداتی که در جنگ همراهش بودند پس از دستگیری به طبرستان و دیلمان فرار کردند و به ریاست حسن بن زید ، سادات علوی و بنی هاشم از حجاز و سوریه و عراق دسته دسته به طبرستان آمدند و این کار در زمان امرای بعدی خاندان علوی نیز دوام داشت . [9] تشکیل حکومت علویان در طبرستان عامل و انگیزه دیگری بود که به مهاجرت امامزادگان و نوادگان اهل بیت (ع) از حجاز و عراق انجامید . آن گونه که غلبه نسبی شیعه در ایران مرکزی عامل دیگر مهاجرت بود . تاریخ سیاسی اسلام نشان می دهد که مرحله اول مهاجرت به هر دلیل در طول قرون اول تاچهارم هجری بوده است و در مرحله دوم مهاجرت از محل استقرار ثانویه به نقاط دیگر صورت گرفته است.[10] در این مقطع علویان مبادرت به تشکیل حکومت کردند وفضای نسبتا امنی برایشان فراهم شد که همین خود موجب مهاجرت بخشی از امامزادگان به این مناطق کرده است . 4- جمع‌بندي و نتيجه‌گيري . هر چند اساميي و نسب شريف و عناوين و شهرت و سيره اين بزرگواران به جهت گمنامي سادات و امامزادگان، غلبه دشمنان ديانت و مجهول و متروك ماندن قبور آنان، مفقود شدن بسياري از منابع تاريخي و انساب، وابستگي و دولتي بودن تاريخنگاري و زيست گمنام اين امامزادگان به‌طور دقيق ثبت و ضبط نشده است اما همانطوركه يادآور شديم جاي جاي ايران اسلامي اماكني به نام امامزادگان مشهور و معروف‌اند و كرامات و رواياتي را از خوارق عادات اين مشاهد متبركه نقل مي‌كنند. در عين حال ممكن است اين وادي همچون ساير عرصه‌ها بعضاً به اوهام و خرافات و جعلياتي هم آميخته شده باشد كه ضروريست محققان ارجمند براي پيراستن و زدودن اين انحرافات احتمالي است بكوشند. در عين حال اين مشاهد متبرك و مضاجع منور، نيازگاه دردمندان و پناهگاهي براي درماندگان و شفابخش حاجتمدان است و مردم و مومنان از اين اماكن مقدس، به عنوان خلوتگاهي براي آرامش روحي خود بهره مي برند. مزارهاي مقدس امامزادگان در حقيقت كانون پراكندن معنويت و تابش، نور ايمان به قلب‌هاي بيدار و معبري براي رسيدن به حقيقت و پر پرواز در عالم ملكوت است.
نویسنده : سیدکاظم مطلوبی (میرسالاری) تاریخ : پنج شنبه 11 / 6
نظرات شما عزیزان:
ابوالفضل میرسالاری 
ساعت13:16---28 شهريور 1393
سید جان خدا قوت:::>>>>>> سلام تشکر فراوان از محبت شما ، امید وارم در زندگی موفق باشید و آینده درخشانی داشته باشی
|
منوی اصلی
تبادل لینک هوشمند 
نویسنده: 
